چارچوب نظری و پیشینه پژوهش تفکر انتقادی عنوان نوشتار برای فصل دوم پایان نامه می باشد. در این فصل، در ابتدا به مرور خط سیر تفکر انتقادی از آغاز تا به امروز پرداخته می‌شود تا در مورد این نوع تفکر دانشی زمینه‌ای فراهم آید. سپس، مؤلفه‌های تفکر انتقادی و به ویژه مؤلفه گرایشی آن به تفصیل مورد بحث قرار می‌گیرند. پس از آن، تحقیقات پیشین مربوط به سؤالات پژوهش و  پشتوانه‌های فرضیه‌های پژوهش مطرح می‌شوند. 

 

 

 


اگرچه مطالعه و بررسی در باب تفکر انتقادی در طی 25 سال آخر قرن بیستم شدت یافته است، ریشه این نوع تفکر را می‌توان تا حدود 2500 سال پیش و تا زمان سقراط ردیابی کرد. سقراط به تمرکز معلمان بر پرورش مهارت‌های استدلالی یادگیرندگان تأکید داشت (آورهویزر، 1997؛ پل، الدر  و بارتل ، 1997). سال‌های متمادی بعد از سقراط، تفکر انتقادی آنچنان که باید مطـرح نبود تا اینکه اندیشه انتقادی در دوره نوگرایی توجه روشنگران سده هجدهم از جمله کانت را به خود جلب کرد. این مفهوم در دوره فرانوگرایی توسط افرادی همچون جان دیویی، ماکس بلک، گوردون هولفیش، رابرت انیس، متیو لیپمن، جان مک پک و ریچارد پل وارد فرایند تعلیم و تربیت شد (جهانی، 1382).

 

 

 

 

 

در اوایل قرن بیستم، جان دیویی (1933) در کتاب «ما چگونه فکر می‌کنیم » با تأکید بر «تفکر تأملی» الهام‌بخش مربیان در رشد دادن تفکر کودکان شد. به عقیده وی هدف اصلی آموزش به جای حفظ کردن طوطی‌وار مطالب، باید تفکر تأملی و یادگیری نحوه تفکر باشد. وی تفکر تأملی را حالتی از شک و تردید، سردرگمی‌ و مخمصه فکری  می‌دانست که به دنبال آن تفکر اتفاق می‌افتد و فرد درصدد جست و جوی اطلاعاتی که آن شک را برطرف می‌کند، برمی‌آید. در نهایت، با یافتن اطلاعات سردرگمی ‌فرد پایان می‌یابد (1933، ص. 12). دیویی تفکر تأملی را «مد نظر قرار دادن فعالانه، مصرانه و دقیق یک عقیده یا یک شکل فرضی از دانش با در نظر گرفتن زمینه‌هایی که از آن حمایت می‌کند و در نهایت به نتیجه‌گیری‌ می‌انجامد» تعریف می‌کرد (دیویی، 1933، ص. 9). امروزه اکثر متخصصان، تفکر تأملی دیویی را همخوان با تفکر انتقادی می‌دانند (گریسون،1991). 

 

 

 

 

 

 

 

فهرست مطالب

فصل دوم مبانی نظری و پیشینه تحقیق در مورد تفکر انتقادی

2-1- تاريخچه و مباني نظري تفکر انتقادی    44

2-1-1- تفکر انتقادی     45
2-1-1-1- تلاشی در جهت ارائه تعریفی مورد توافق همگان:
 پروژه تحقیقاتی دلفی در سال 1990    48

 2-1-1-1-1- مؤلفه‌های تفکر انتقادی    50

2-1-1-1-1-1- مؤلفه مهارتی تفکر انتقادی    50
2-1-1-1-1-2- مؤلفه گرایشی تفکر انتقادی    52
2-1-1-1-1-2-1- مفهوم گرایش    52
2-1-1-1-1-2-2- گرایش‌های تفکر انتقادی    54

2-1-1-1-1-2-3- سنجش گرایش‌های تفکر انتقادی     55

2-1-1-1-1-3- رابطه مؤلفه مهارتی و مؤلفه گرایشی تفکر  انتقادی     56
2-1-1-2- عمومی بودن تفکر انتقادی در مقابل اختصاص داشتن آن به زمینه‌ای خاص     57
2-1-2- تمایز تفکر انتقادی از مفاهیم دیگر    58
2-2- تحقیقات پیشین در زمینه عوامل تأثیرگذار بر گرایش‌های تفکر انتقادی    60
2-2-1- رابطه بین ارزش‌های فرهنگی و گرایش‌های تفکر انتقادی    61
2-2-2- رابطه بین ارزش‌های فرهنگی و ابعـاد الگـوهای ارتباطات خانواده و دانشجو- استاد     75
2-2-3- رابطه بین ابعاد الگوهای ارتباطات خانواده و دانشجو- استاد و گرایش‌های تفکر انتقادی    81
2-2-3-1- رابطه بین ابعاد الگوهای ارتباطات خانواده و گرایش‌های تفکر انتقادی    82
2-2-3-2- رابطه بین ابعاد الگوهای ارتباطات دانشجـو- استـاد و گرایش‌های تفکر انتقادی    85
2-2-4- رابطه بین ابعاد الگوهای ارتباطات خانواده و دانشجو- استاد  و ارضای نیازهای روان‌شناختی پایه    88
2-2-5- رابطه بین ارضـای نیـازهـای روان‌شنـاختی پـایـه و گرایش‌های تفکر انتقادی    96
2-2-6- نقش واسطه‌گری ابعاد الگوهای ارتباطات خانواده و دانشجو- استاد در رابطه بین ارزش‌های فرهنگی و گرایش‌های تفکر انتقادی     99
2-2-7- نقش واسطه‌گری ابعاد الگوهای ارتباطات خانواده و دانشجو- استاد در رابطه بین ارزش‌‌های فرهنگی و ارضای نیازهای روان‌شناختی پایه     101
2-2-8- نقـش واسطـه‌گـری ارضـای نیـازهـای روان‌شنـاختـی پـایـه  در رابطه بین ابعاد الگوهای ارتباطات خانواده و دانشجو- استاد  و گرایش‌های تفکر انتقادی    104
2-3- فرضيه‌هاي پژوهش    106
2-4- تعریف عملیاتی متغیرهای پژوهش    108

پیشینه تحقیق
 تحقیقات انجام شده خارجی
تحقیقات انجام شده داخلی

منابع و مآخذ
منابع فارسی    
منابع انگلیسی