دفتری كهن از خاطرات جنگی: آناباسیس

 
چكیده
یكی از تاریخ‌نگاران پس از هرودت، كسنُفُن است كه با تألیف آناباسیس شاید كهن‌ترین دفتر خاطرات جنگی را نوشته باشد. لشكركشی نافرجام كورش جوان بر ضد برادرش، اردشیر دوم هخامنشی كه در آناباسیس روایت شده، نه تنها با تاریخ ایران، بلكه با تاریخ یونان نیز مربوط است و به همین سبب، این كتاب در یونان و بعد، در تمامی غرب شهرت فراوان یافت. با اینكه هم زمانیِ كسنفن با وقایع منقول در كتابش، اهمیت آناباسیس را افزون‌تر می‌كند، مورخ نباید گزافه‌های فاتحانه نویسنده آناباسیس را نادیده بگیرد. آناباسیس جنبه‌هایی از وضع اجتماعی، سیاسی و نظامی ایران را در اواسط عصر هخامنشی روشن می‌كند و به هر حال، به عنوان یك منبع دست اول برای بخشی از تاریخ هخامنشی سزاوار تأمل بسیار است.
 
 
واژه‌های كلیدی:

كسنفن

آناباسیس

اردشیر دوم

هخامنشیان

كورش جوان

خاطرات جنگی

تاریخ‌نگاری یونانی

 
 
مقدمه
گزارش و نگارش سفرهای جنگی و رویدادهای نظامی در جهان باستان بدون سابقه نیست و دست كم در شرق نزدیك پیشینه‌ای دیرین دارد. آشوریان باستانی شرح لشكركشی‌ها و نبردهای خود را، به ویژه در فاصله سده‌های 9 تا 7 ق.م. به تفصیل بر روی كتیبه‌ها ثبت و ضبط كرده‌اند. این متون با اینكه از یكسونگری و تحریف واقعیت‌ها به دور نیستند، اطلاعات دست اول و بدیعی به مورخ ارائه می‌كنند. بسیاری از این كتیبه‌های میخی آشوری، گزارش‌های مربوط به سفرهای جنگی و نبردهای سربازان آشوری در بیرون از مرزهای امپراتوری ایشان را شامل می‌شود(1).
 
در دیگر كتیبه‌های بین‌النهرینی و نیز در نوشته‌های میخی اورارتویی نیز می‌توان بعضی از گزارش‌های جنگی را مشاهده كرد (دیاكونوف، 1357: 13-17). در نزد ایرانیان باستانی نیز گزارش وقایع نظامی سابقه دارد. بخش بزرگی از قدیم‌ترین سنگ نبشته داریوش یكم هخامنشی در بیستون، در واقع، شرح رویدادهای جنگی و نبردهای پیروزمندانه اوست كه آنها را تقریباً با دقتی قابل توجه وصف كرده است.
 
 
فهرست مطالب
دفتری كهن از خاطرات جنگی: آناباسیس 1
چكیده 1
واژه‌های كلیدی: 2
مقدمه 3
وقایع‌نگاری در ایران هخامنشی 3
وقایع‌نگاری كسنفن 5
كسنفن 7
آناباسیس و تاریخ هخامنشی 11
خاطرات جنگی 15
نتیجه 18
پی‌نوشت‌ها 20
کتابنامه 24